San koupe la pawòl...
Widy ekri : "Tout moun tann pale dè mizik gwo ka gras a editè fowòm lan."
Yon ti parantèz tou kout pou moun ki petèt pa suiv sa Widy di la. Widy te vle pataje mizik sa yo avèk nou e mwen te pran kont plezi pou mwen mete yo sou entènèt la. Men kèk nan yo:
San koupe la pawòl...
Widy ekri : "Tout moun tann pale dè mizik gwo ka gras a editè fowòm lan."
Yon ti parantèz tou kout pou moun ki petèt pa suiv sa Widy di la. Widy te vle pataje mizik sa yo avèk nou e mwen te pran kont plezi pou mwen mete yo sou entènèt la. Men kèk nan yo:
http://haitiforever.com/mp3/widy/kaoka-02.wma
http://haitiforever.com/mp3/widy/kaoka-03.wma
http://haitiforever.com/mp3/widy/kaoka-04.wma
http://haitiforever.com/mp3/widy/kaoka-05.wma
http://haitiforever.com/mp3/widy/kaoka-06.wma
GWO KA (mizik Gwadloup) - SOUFRANS AK LESPWA
-
Widy_
Onè rèspè,
Mon chè sa mwen pe di ou, se kè vwè èvè editè a, piskè sa ka fè kèlkè tan dè sa, mwen te ekri oun awtik si papa VELO, ki ka woutrase listwa mizik tala nan gwadloup.
Kon tout mizik o bò an nou, gwo ka se oun muzik ki ap sòti nan lafrik. Se èsklav ki menne li koun mizik vodou dayò.
Se oun mizik ki pase oun lo tribilasyoun, piskè dèpi tan lèsklavaj, se mizik tala ki teka fè nèg kominike ant yo, swa pou ay goume epi blan, ou pou yo ba yo oun kote pou yo jwenn.
Apwe lèsklavaj, plen nèg vin lese mizik tala piskè yo teka di kè sa two pwòch dè listwa lèsklavaj.
Apwe sa yo di kè se mizik a vye nèg, a bo sal, a nèg bitasyoun, sa ki fè kè plen moun teka malpale moun ki teka jwe mizik tala.
Gran mèt a mannyòk a gwo ka se papa Velo, kè oun awtik ja yekri si-y asou fowòm ayisyen la.
Se gras a nonm tala kè gwo ka wou vini lanmod.
Epi zafè a depawtèmantalizasyoun o bò an nou, jodijou, mizik tala
ka oun jan tounbe gwadloup men se adan limigrasyoun kè ou pe tann ankò soun tala.
SI ou vle sav sa mwen ka kwè, mizik tala se mizik a nèg ki ka pwan fè, nèg pon moun pa renme, nèg ki pa gen anyen, e mwen ke di ou, kè si ou vle tann nannan mizik tala se èvè de jan dè moun koun sa kè ou pe twouve li.
a paw sa se gwoup doudouis, ki ka rime bounda ba blan, kè ou pe twouve li, men se pa vwè gwo ka.
Fò pa n blye kè mizik tala sòti nan esklavaj, a nèg ki ka soufè, ki ka pwan fè.
Nou tout sav, kè noun ay ap vini lejip, men o nivo rèchèch, ayen poko fèt nan sans tala.
Koun mwen se nèg KI ka drive tou patou, mwen sav kè gen rèsanblans, èvè rytm ou touve nan ejip e menm kay jouif.
Sezedam, mwen peke janm blye sa, oun fwa mwen tann kay oun jouif oun mizik e mwen te sèten kè sete mizik gwo ka, men ritm lan, men sete mizik tradisyonèl a jouif kè yo ka jouwe pou fèt yo. (pessah)= pass over, ki vle di lè yo sòti anba esklavaj ejip lan.
Si nou pa two kouyoun nou pe konprann kè
se nan lejip kè yo pwan mizik tala, lè yo teka soufè, dayè koun yo pwan plen dòt biten nan kilti nèg. Men sa yo peke janm di-y a oun nèg ou youn dòt.
An tèm mizikal mizik tala gen menm strikti ki mizik ayisyen e lejipsyen padavwa kè ou gen oun chantè solis, epi tou oun Kè a vwa.
KOUN SI :
:
LENBE SON BOUN MAKO? LENBE SON BON MAKO
Nèg la di ka-y tchouye nou mesyeu yo
SOLIS YO:
Nèg la di ka_y tchouye nou mwen ka-y wè si se vwe
KORIS YO
SOLIS YO
ETC ETC ........
Nab gwo ka se menm strikti la :
KORIS YO
WI ME FRè LA GWADLOUP MALAD O
a wi me frè la gwadloup malad o
A wi me frè la gwadloup malad o
fò nou touve oun rimèd pou nou sove peyi la o
SOLIS YO:
Kriye depite kriye senatè se moun la absan lala,
pou rèpwezante nou, zafè mele, moun la ka di briksè briksèl men
dènye vè dènye chanpay yo ka ba se boug an nou la nan briksèl la.
LA MOUN A GÒCH OU TANN
KORIS YO
WI ME FRè.
.........
Nan mizik ejipsyen yo se menm strikti ki nou, piskè mwen gen chans koute de gwoup tradisyonèl jouwe nan sid peyi la, e sèwten ritm a yo ka sanm tan nou.
Sezedam, gen tèlman rèchèch a fè si kilti a nèg men malerèzman, gen plen nèg ki rayi sa yo ye, yo toujou di yo, kè yo pa anyen, yo pa gen kilti, sa ki fè kè jenerasyoun ap vini kon sa ki pèd e yo pa konnen listwa yo.
Sa malere tou dè wè kè se yenki vye jan dè nèg ki ap gade e pèpetye tradisyoun mizik tala.
MEN NOU AP TRAVAY POU SA.
Mon chè sa mwen pe di ou, se kè vwè èvè editè a, piskè sa ka fè kèlkè tan dè sa, mwen te ekri oun awtik si papa VELO, ki ka woutrase listwa mizik tala nan gwadloup.
Kon tout mizik o bò an nou, gwo ka se oun muzik ki ap sòti nan lafrik. Se èsklav ki menne li koun mizik vodou dayò.
Se oun mizik ki pase oun lo tribilasyoun, piskè dèpi tan lèsklavaj, se mizik tala ki teka fè nèg kominike ant yo, swa pou ay goume epi blan, ou pou yo ba yo oun kote pou yo jwenn.
Apwe lèsklavaj, plen nèg vin lese mizik tala piskè yo teka di kè sa two pwòch dè listwa lèsklavaj.
Apwe sa yo di kè se mizik a vye nèg, a bo sal, a nèg bitasyoun, sa ki fè kè plen moun teka malpale moun ki teka jwe mizik tala.
Gran mèt a mannyòk a gwo ka se papa Velo, kè oun awtik ja yekri si-y asou fowòm ayisyen la.
Se gras a nonm tala kè gwo ka wou vini lanmod.
Epi zafè a depawtèmantalizasyoun o bò an nou, jodijou, mizik tala
ka oun jan tounbe gwadloup men se adan limigrasyoun kè ou pe tann ankò soun tala.
SI ou vle sav sa mwen ka kwè, mizik tala se mizik a nèg ki ka pwan fè, nèg pon moun pa renme, nèg ki pa gen anyen, e mwen ke di ou, kè si ou vle tann nannan mizik tala se èvè de jan dè moun koun sa kè ou pe twouve li.
a paw sa se gwoup doudouis, ki ka rime bounda ba blan, kè ou pe twouve li, men se pa vwè gwo ka.
Fò pa n blye kè mizik tala sòti nan esklavaj, a nèg ki ka soufè, ki ka pwan fè.
Nou tout sav, kè noun ay ap vini lejip, men o nivo rèchèch, ayen poko fèt nan sans tala.
Koun mwen se nèg KI ka drive tou patou, mwen sav kè gen rèsanblans, èvè rytm ou touve nan ejip e menm kay jouif.
Sezedam, mwen peke janm blye sa, oun fwa mwen tann kay oun jouif oun mizik e mwen te sèten kè sete mizik gwo ka, men ritm lan, men sete mizik tradisyonèl a jouif kè yo ka jouwe pou fèt yo. (pessah)= pass over, ki vle di lè yo sòti anba esklavaj ejip lan.
Si nou pa two kouyoun nou pe konprann kè
se nan lejip kè yo pwan mizik tala, lè yo teka soufè, dayè koun yo pwan plen dòt biten nan kilti nèg. Men sa yo peke janm di-y a oun nèg ou youn dòt.
An tèm mizikal mizik tala gen menm strikti ki mizik ayisyen e lejipsyen padavwa kè ou gen oun chantè solis, epi tou oun Kè a vwa.
KOUN SI :
:
LENBE SON BOUN MAKO? LENBE SON BON MAKO
Nèg la di ka-y tchouye nou mesyeu yo
SOLIS YO:
Nèg la di ka_y tchouye nou mwen ka-y wè si se vwe
KORIS YO
SOLIS YO
ETC ETC ........
Nab gwo ka se menm strikti la :
KORIS YO
WI ME FRè LA GWADLOUP MALAD O
a wi me frè la gwadloup malad o
A wi me frè la gwadloup malad o
fò nou touve oun rimèd pou nou sove peyi la o
SOLIS YO:
Kriye depite kriye senatè se moun la absan lala,
pou rèpwezante nou, zafè mele, moun la ka di briksè briksèl men
dènye vè dènye chanpay yo ka ba se boug an nou la nan briksèl la.
LA MOUN A GÒCH OU TANN
KORIS YO
WI ME FRè.
.........
Nan mizik ejipsyen yo se menm strikti ki nou, piskè mwen gen chans koute de gwoup tradisyonèl jouwe nan sid peyi la, e sèwten ritm a yo ka sanm tan nou.
Sezedam, gen tèlman rèchèch a fè si kilti a nèg men malerèzman, gen plen nèg ki rayi sa yo ye, yo toujou di yo, kè yo pa anyen, yo pa gen kilti, sa ki fè kè jenerasyoun ap vini kon sa ki pèd e yo pa konnen listwa yo.
Sa malere tou dè wè kè se yenki vye jan dè nèg ki ap gade e pèpetye tradisyoun mizik tala.
MEN NOU AP TRAVAY POU SA.
Gwo ka souffrans e espoi + etid sou Papa Velo
Gwo ka souffrans e espoi
Widy afiche mesaj sa, jou 06 Oktòb 2002 a 16:23:34:
http://haitiforever.com/bbs/mesajyo/4073.html
Guy S. Antoine afiche mesaj sa, jou 06 Oktòb 2002 a 17:09:26:
Etid si potomitan tradission gwadloup : missie VELO
Widy afiche mesaj sa, jou 13 Oktòb 2002 a 16:26:53:
Widy afiche mesaj sa, jou 06 Oktòb 2002 a 16:23:34:
http://haitiforever.com/bbs/mesajyo/4073.html
An repons a: "Gwo ka souffrans e espoi" Widy te ekri a,Sezedam,
Map pale zòt jodia de on kote kem ka jwe tanbou, epi on zafè a neg angaje.
Se moun la sa, yo pa pli move ki on dòt. Men la vi fè kè yo vinn transpoze yo adan on peyi ki pa ta yo, yo pa metrize lang lan, e yo mal integre nan sosiete moun lan.
Se moun tala, an gwo se moun bitassion gwadloup ki rive nan peyi blan la, cont volonte yo.
Se lan mize, ki fè si jodijou se la yo ye. An pe di zòt enkò plis si yo.
Se yenki vie neg ki pami yo, se moun ki paka jwe, gen menm yonn, se yon matiniken, ki ja tchwe yon moun èvè on cout pwangna.
Moun sa yo se pa bon kalite neg yo ye, men de tanzantan mwen enme ay jwe mizik epi.
Ni on madan'm, ki toujou la e ki spezializel an manje, ba se neg la.
Li vann tafia, sandwich mori, ti gato e tout bwè.
Mwen vrèman ni limpression, ke se on soukoup volant ki passe e pran se moun tala, e ki depoze yo la, epi kilti e mizik yo.
Me zanmi, an pe di zòt ka adan ambians tala ou ka touve on kilti mizikal kew pepa touve gwadloup.
Lem pale èvè dewtwa neg yo dim ke papayo teka jwe gwo ka, e yo menm a yo, depi toupiti yo ka jwe gwo ka tou.
Alòs kem rive an rita nan tanbou la, neg yo dim, ke polis la chanje yo plass nan pak la, 3 fwa.
men sam ka we, se kè tanbou la gen on fòs adan li e se moun blan la pè li.
An tanbou la sa, gen yenki neg ka koute li, e mizik la yon bon nivo.
Gwo ka sete toujou on mizik a souffrans e a espoi, e kounyela se nan lòt bò ou sa twouve kilti tala.
Lòw pale èvè neg yo, yo ka di ke gwo ka la, se nanm a neg li ye. li sa fè on lo bagay.
Ou pepa jouwe li nenpòt ki jan, piskè li pe fouw on so tou.
Yo pale tou, ke mizik tala, se pa nenpòt ki jan de neg ki envantel.
Yo di ke se de vayan neg ki fel, de mal nonm a neg e li gen 7 ritm adanl kon gam mizik ( do re mi fa sol la si).
Yo di ke se neg tala te lontan pli solid ki nou.
Epi ritm lewòz yo, yo sa few plere, yo chante voyaj yo, devenn yo, la vi yo.
Lem ka congne ba yo, map fè de mie an mwen, pou m sa ba yo maximum reconfò nan keu yo.
Mwen enme jwe epi yo, piskem estime, ke mwen menm pep ki yo, kè nou si menm bato la, e nan lespri mwen pa gen neg siperiè,e neg enferiè nan tanbou la.
Neg yo toujou appressie mwen, tout kalite yo ye, e m oblije ba yo sam ni de mie nan tanbou la.
WI mezanmi, neg yo pa konnen antenet, e sel bagay ke yo genye se mizik angaje yo, alòs mpale zòt de ki moun yo ye.
Fò zòt sav ke menm fanmi yo pa connen sa yo ka fè e ankò mwens media gwadloup ou fwanse yo.
Viv fowom ayisyen la ki ka bay nouvel neg toupatou.
Widy
Guy S. Antoine afiche mesaj sa, jou 06 Oktòb 2002 a 17:09:26:
An repons a: "Gwo ka souffrans e espoi" Guy S. Antoine te ekri a, Widy afiche mesaj sa, jou 09 Oktòb 2002 a 10:10:59:Ayibobo, Widy, entènèt la se gwo zam nan vanse fratènite entènasyonal la. Di nèg yo bonjou pou mwen, voye tanbou la monte, mizik peyi, ritm afriken yo, mesaj kiltirèl yo. Vwa yo gen pou vwayaje nan medyòm sa tou (entènèt la). Yon jou sa va rive. Annatandan, sa yo ta vle di, ou gen dwa ekri li pou yo. Mèsi epi kenbe fèm.
An repons a: "Gwo ka souffrans e espoi" Widy te ekri a, Guy S. Antoine afiche mesaj sa, jou 09 Oktòb 2002 a 22:02:47:
Monchè Guy S. Antoine,
FÒW sav, kè fwanse fè tout kalite bagay, pou fè neg oublye gwo ka. Yo di kè se mizik a vie neg, yo denigre-l, e yo malpale moun ki teka jwe mizik tala.
Kan menm sa, gwo ka toujou jwe. LÒ yo conprann, ke Kilti TAlà mò, alòs genye on dòt genetassion ki ka wouvin pli rèd ankò ada-l.
Sakifè kè jodijou, yo poko jenm rive a bout li.
Mwenmenm an mwen, map conmanse dèpi toupiti. Mwen teka konye assou fèblan, kassròl, ou bidon, èvè dewtwa ti neg zanmi-m.
MWEN JWE TOU adan group fòlklorik, assou bato touris e nan lotèl ba blan yo.
Apwe sa map jwe èvè on zafè a neg, nan lari pou fèt komin.
Sa kè plen moun enme nan jan a jwe mwen, konpare a dòt atis yo, se ke-m gen on son tradissionèl, ou on son peyi.
Tanbouye aktièlman, byen kè yo fò, men byen souvan ka manke yo ti touch tradissionel la, e se sa ki ka fè fòs mwen nan tanbou la.
Nou pepa pale de gwo ka san nou pale dè papa velo, yon vayan neg ki sakrife vi ay pou tanbou.
Boug tala pran bon fè e se sèlman lò'y mò kè neg gwadloup koumanse wè valeu li.
Si zòt dakò, yon jou map pale zòt dè vi a nonm tala.
Mwen ale
Widy
Widy, mwen ta renmen tande gwo ka. Men annatandan, vini ak zafè papa velo a pou nou. Tout konesans sa yo bon. Gen yon festival mizik ki te fèt an Ayiti nou te rele Bouyon Rasin. Festival sa gen pou l fèt ankò plizyè fwa. Li gen pou l tounen yon gran tradisyon pou Karayib la. Se sa mwen ta renmen wè e mwen gen pou m pote konkou pa m nan reyalizasyon rèv sa. N ap bezwen konkou anpil mizisyen antiyè pou fèt la vin pi bèl chak fwa. Kidonk nou pap neglije kontak e nou pap neglije lakonesans.
Zafè pou Kilti Kreyòl nou an mouri a, nan pwen sa pyès. Fransè yo te mèt pouse LA FRANCOPHONIE sou nou. Nou pap di yo anyen, men noumenm n ap voye monte KREYOLOFONI, Kilti Kreyòl pa nou. E mizik rasin lan nannan kilti sa.
Te mwen di w non kèk mizisyen ki te patisipe nan Festival Bouyon Rasin lan. W a wè ke gen plas la pou mizisyen gwadloupeyen, matinikè, elatriye ladan l tou. Nan lòt Bouyon Rasin ki pou fèt yo, paske nou gen menm rasin yo. Men yo:
RAM
CELIA CRUZ
SIMBI
WAWA & RASIN KANGA
BOUKMAN EKSPERYANS
KOUDJAY
MARTHA JEAN-CLAUDE
PAPA JUBE
TROUPE MAKANDAL
FOULA
SANBA ZAO & SIMBI YO
RARA VODOULE
KANPECH
WYCLEF
AYABOMBE
ak plizyè lòt patisipan toujou. Lò Bouyon Rasin fèt ankò, mwen ta renmen wè tanbouye matinikè ak gwadloupeyen yo patisipe ladan nètalkole.
Annatandan, n ap tann tout enfòmasyon sou mizik ou ta vle pataje ak nou. Mizik, se youn nan pi gwo fòs kiltirèl Ayisyen genyen. Li inifye nou e li pa pèmèt nou bliye lakay.
Kenbe,
Guy
Etid si potomitan tradission gwadloup : missie VELO
Widy afiche mesaj sa, jou 13 Oktòb 2002 a 16:26:53:
Messiezedam,
Fò zòt sav, kè misie Marcel Lolia, di VELO, se mèt a manniòk a tanbou gwadloup mizik gwo ka.
Zòt pe èt fiè piskè se prèmie fwa kè yo ka pale dè velo, pon moun pa ekri liv assou li e se sèlman dewtwa ti neg ki te bizwen diplòm mizik ki fè on kamo assou li.
Zòt gen chans tou, piskè se yon tanbouye ki ka pale zòt dè listoi li e non pa on etranjé ki pa konnen ayen assou mizik tala e ni on boujoi gwadloup ki vin konen gwoka yè maten la là, kon mizik nassional gwadloupeyen.
Messiezedam
Mwen peke itilise on metòd skolè pou m pale zòt dè Velo, mwen ke pale zòt dè sa m sav san rantre adan detay.
Missie Velo ke m rele papa Velo, se pli gran tanbouye adan tout listoi a gwadloup.
Nonm tala sakrifé'yl pou pòte mizik tala nan vi e transmèt li pou nouvo jenerassion.
Papa Velo pote tanbou monte an gwadloup, a on lepòk ou tout moun taka Malpale mizik tala.
Yo teka di kè sete mizik a vie neg, mizik a bossal, mizik a neg mawon.
An lepòk tala ki ka koresponn a la depatèmantalization kote nou ( 1945 1970) mizik tala pa te ni plass li, e neg gwadloup teka senje modèl fwanse yo.
Fò zòt sav, kè boug tala te tou sèl a sipòte tout kilti nou.
Kote le anne 1970, i teka jouwe adan yon gran group fòlklorik kè yo nonme la "briscante" e li fè prèskè lè tou di monn èvè group tala.
Mezanmi, madanm chef a group la on nome (Man Adleen)fè boug an nou tout kalite dè mechanste kè i ni assou la tè.
I pa janm peye neg la pou travail li founi.
LÒ NONM LA teka vin mande lajan li, i teka foute so dlò assou yl.
Apwe sa, moun gwadloup di kè man Adleen fè-yl sòssie e foute-yl nan wonm.
Sa se vre sa piskè Velo teka toujou sou o bò lari, sa te tèlman vre ke m toujou tande kè pou yon vè wonm velo ka conye tanbou ba w tout lan nuit.
Messiezedam mwen pepa di zòt jan yo exploite nonm la jan yo abize dè li e jan yo fin chie èvè-yl tou.
Alòs kè man adleen te ankò vivan li fè yo foutte velo lazil a moun fou.
Yo fème nonm lan pliziè moi, e se dewtwa chantè gwoka si basstè ki teka-y wè 'yl.
Ni yon biten kè velo te di e ki rive, lò-y di kè man adleen ke mò avan li, e man adleen mò avan nonm la.
Messiezedam, lavi a missie velo, sete vrèman lavi a on mizerab kè pon moun pa komprann e pon moun pate konnen non plis.
EVR LI
Missie VELO sete pli gran makè gwoka dè toutan nan gwadloup.
Li jouwe epi tout se mèt a manniòk a chantè gwo ka gwadloup yo.
Nou pe site pa egzamp missie Germen Kalis di chaben. Boug tala se yon canno ki te chalvire si nò gwadlouP, e moun lans-bètran, rekipere nonm tala nan commin lan, men pon moun pasav ki kote li sòti.
Pli BEL EVR epi VELO se yon mòso kè yo rele
AN DI MANMAN ZONBI BARRE MWEN
Li te chante ossi
AN TE CONPRANN DOUDOU TE ENME MWEN
Missie tala se yon poto mitan a tradission gwo ka.
On dòt vaillan jouwa a chantè, se missie ROBè LOIZON, ki kon 1er chantè là teka jwe yenki epi VELO.
Missie LOIZON PAWKONT teka chante sirtou lavi a agrikiltè, problèm yo e si larefòwm agrè.
Se yon boug ki make onlo kilti gwadloup yo.
MòSO PLI ENPÒTAN Kè m ritienn pou zòt se :
Gwadloupeyen jete on kou dè-y si la rekòlt. Se kilen kilòt ki fè sa.
Analyse pawòl yo:
Li chante assou cann a la richess (sa vle di kè pou on tòn kann blan yo peye peyizan an fonkssion a to a sik la nan cann la. (10,2 or 8.5 etc).
Sa rann malere enkò pli malere, piskè pri a on tòn cann teka varie toulejou.
Misie Loizon chante ossi lavi on bon mè gwadloup : mè KOKO LÒ-I DI W:
Lò sirèn la sonne mwen ka mandan ka ki passe
On sèl plèr a morn a lo se mè koko ki decede.
Chansson tala ka di en gwo kè sete on bon mè boug tala.
LÒ-y teka tchouye on bèf li teka ba tout moun adan y
pa te ni zafè a bon mòso ba boujwa e move viann pa malere.
Mè tala te bon epi tout moun, e li toujou fè di byen.
Messiezedam, si se mwen di zòt jan kout tanbou là bèl assou mòsso tala.
Li make mwen on lo lè m te ti nèg.
Se 1er fwa kè missie velo fè rantre de fwaze kiben nan gwo ka, e sa bel sa bel.
Magre tout gran èv kè missie Velo patissipe assou l , gwadlouipeyen pa janm ri konnen nonm la.
Lò mwen te ti moun, mwen teka wè Velo ka vann papie assou mache pou clian yo, li teka ede machann a dechage e wouchage machandiz.
Nonm tala pate janm gen rèkonessans. Li teka dòmi assou plass mache e tout moun tebyen foutte pamal dèli.
Lè m te ti moun man chonje yon fwa mwen teka passe an voiti èvè on tonton-m e li rele mwen, mi missie tala ki velo, e sete yon plezi pou mwen de wè boug la.
FÒ zòt sav tou ke Velo fè yon sèl dis an lavi-y on 33T kè ou paka touve ankò.
Dè memoi mwen sonje mòso sa yo :
Ti jan pran gato
Jeness Mantin
Li chante sutou la vi rèd ouvriye lizin
Messiezedam, kote lanne 75 76 konsa, alòs kè tout moun teka kwè kè velo fin chie, nonm la monte on gwoup èvè on zaffè a boug lapwent, sete prelid a sa nou rele GWOKA MODENN.
Group tala "TAKOUTA) pateka itilize ritm dè baz gwadloup là, men plito souritm yo ki teja pli pròch dè tanbou ayiti e afriken.
Gwoup tala fè yo pale dè y on lo gwadloup, e yo fè on travail dè rèchèch enpòtan assou gwo ka, tousa epi patisipassion a papa velo.
Messiezedam, alòs kè velo pa janm rèfize jwe on kout tanbou epi tout kalite neg sa yo, men pon moun pa chèche a sav plis assou li.
Li menm a y, i teka trenne an lari lapwent, teka rede machann yo.
Gwadloupeyen teka vin chèché-yl jous pou jwe e bwè wonm e yo pa janm enteresse yo dè li menm ay.
Messiezedam, yon bon jou, kote fen a lanne 85 kon sa, yo touve nonm la rèd mò assou on ban piblik an plen vil lapwent.
Pou zòt wè ki jan nèg la ipokrit, se lò boug la té mò kè gwadloupeyen koumanse kouri e fè gran veye ba velo.
Se là kè yo pran konssians kè yo pèdi yon gran mèt a manniòk, e se sèlman lò y mò kè yo vin rikonnen valeu neg la.
Yo fè gran lantèman ba y, e tanbou jwe nan legliz la.
Apò a PAPA VELO JÒDIJOU
Nou pe di kè si tanbou ka jwe kounyela, se grass a nonm tala.
TOUT TANBOUYE GWADLOUP enfliense pa velo.
Mwenmenm an mwen, se lekòl tala kem fè. Mwen apprann tout fraze li, e mwen pe di kè mwen se zelèv a li.
Kounyela nenpòt ki gwadloupeyen ke pale zòt de VELO, men konmien ki sav tou sa li sibi pou fè si jòdijou, gwoka ka kontinye woukle kon sa ?
Widy
-
Widy_
Rapò Mizik gwo ka e mizik ejipsyen yo
Mon chè Yaw Abobo,
Ou dwèt ka di kè mwen se youn boug an kouyonnad, men kon nou ka di kote an nou : se pa la vepasite men se la pepasite, gen 10 000 biten a fè e de fwa ou paka touve youn moman tan.
Kon nou ka di si anba tou, vi a nèg se vrè mizè men pa mò.
Pou reponn ou kant a kèsyoun-w si rapò mizik karayib yo èvè mizik Lejip, nou pe di kè gen plen rèsanblans.
Dayè pou younn, prèmye gran diferans fondamantal mwen konstate se kè o bò nou lè i gen youn kout tanbou, konsyaman ou enkonsyaman, moun kote nou ka panse kè se biten a vye nèg, alòs kè kote zòt yo ka di kè se mizik a zonbi, mizik a restavek, moun kè nèg edike ka lese mò fen.
Nan peyi lejip se moun la paka reyaji di tou kon o bò nou. POU yo se oun biten valorizan, ki ka mande plen rèspè, e magre yo mizilman, sa paka anpeche yo vin koute tanbou e pòte rèspè pou mizisyen yo.
Pou ègzanp, youn fwa mwen te nan frontyè israelo-ejipsyen lan, oun kote yo rele "NWEBA" e te ni oun nèg ki te gen youn gran otèl rèstoran la. Mwen koumanse konye tanbou èvè youn zafè a nèg tankou ejipsyen, soudanè, men jouif israelyen rasta tou, mwen pe di zòt, kè moun sòti la yo sòti pou vini koute tanbou an nou.
Sa ki make mwen plis jou tala, se kè panan nou teka jouwe, madanm a nèg a lotèl la, kè mwen pate janm wè, madanm lan vini sòti, e li vini koute tanbou la èvè tout pitit li.
Mezanmi mwen pe di zòt kè adan se peyi tala, fanm yo paka sòti kon sa e lè mwen wè madanm tala pou prèmye fwa, se la kè mwen konprann, kè tanbou a ka rèprezante oun gran bagay ba se moun tala.
POU wouvin si mizik, mwen ke di ou, kè gen ritm kè yo ni e kè nou ka woutouve nan mizik gwo ka :
Se kon sa kè yo gen ritm "mennde" (mwen pe pa di zòt orijin mo tala)
Yo gen tou ritm kè nou rele " kaladja"
Yo gen tou ritm nasyonal nou kè nou rele "TOUMBLAK"
Yo gen tou ritm nou rele graj.
Se pou sa kè chak fwa kè mwen kou
nye o bò yo, se moun la ka kontan, e yo ka pòte oun lo rèspè ba tanbouye, piskè yo save kè se orijin yo tou.
Malerèzman, sèl biten nou pe règrèt, se kè pa janm gen poun rèchèch entè-nèg ki ka pèmèt nou dè pran konsyans dè se biten la sa, ou alòs dè òganize de rankont entè-nèg si mizik tradisyonèl nou.
Deja nan karayib la menm, sa paka ègziste, men erèzman kè i gen oun kilti oral nèg ki ka pèmèt nou dè kominike.
Se kon sa kè mwen vini aprann tou kè gen konèksyoun ant mizik tradisyonèl ayisyen yo èvè mizik gro ka, alòs kè m te di editè a oun fwa kè pate ni.
Sa se youn dòt biten pou nou pale youn dòt fwa.
M' ale
Ou dwèt ka di kè mwen se youn boug an kouyonnad, men kon nou ka di kote an nou : se pa la vepasite men se la pepasite, gen 10 000 biten a fè e de fwa ou paka touve youn moman tan.
Kon nou ka di si anba tou, vi a nèg se vrè mizè men pa mò.
Pou reponn ou kant a kèsyoun-w si rapò mizik karayib yo èvè mizik Lejip, nou pe di kè gen plen rèsanblans.
Dayè pou younn, prèmye gran diferans fondamantal mwen konstate se kè o bò nou lè i gen youn kout tanbou, konsyaman ou enkonsyaman, moun kote nou ka panse kè se biten a vye nèg, alòs kè kote zòt yo ka di kè se mizik a zonbi, mizik a restavek, moun kè nèg edike ka lese mò fen.
Nan peyi lejip se moun la paka reyaji di tou kon o bò nou. POU yo se oun biten valorizan, ki ka mande plen rèspè, e magre yo mizilman, sa paka anpeche yo vin koute tanbou e pòte rèspè pou mizisyen yo.
Pou ègzanp, youn fwa mwen te nan frontyè israelo-ejipsyen lan, oun kote yo rele "NWEBA" e te ni oun nèg ki te gen youn gran otèl rèstoran la. Mwen koumanse konye tanbou èvè youn zafè a nèg tankou ejipsyen, soudanè, men jouif israelyen rasta tou, mwen pe di zòt, kè moun sòti la yo sòti pou vini koute tanbou an nou.
Sa ki make mwen plis jou tala, se kè panan nou teka jouwe, madanm a nèg a lotèl la, kè mwen pate janm wè, madanm lan vini sòti, e li vini koute tanbou la èvè tout pitit li.
Mezanmi mwen pe di zòt kè adan se peyi tala, fanm yo paka sòti kon sa e lè mwen wè madanm tala pou prèmye fwa, se la kè mwen konprann, kè tanbou a ka rèprezante oun gran bagay ba se moun tala.
POU wouvin si mizik, mwen ke di ou, kè gen ritm kè yo ni e kè nou ka woutouve nan mizik gwo ka :
Se kon sa kè yo gen ritm "mennde" (mwen pe pa di zòt orijin mo tala)
Yo gen tou ritm kè nou rele " kaladja"
Yo gen tou ritm nasyonal nou kè nou rele "TOUMBLAK"
Yo gen tou ritm nou rele graj.
Se pou sa kè chak fwa kè mwen kou
nye o bò yo, se moun la ka kontan, e yo ka pòte oun lo rèspè ba tanbouye, piskè yo save kè se orijin yo tou.
Malerèzman, sèl biten nou pe règrèt, se kè pa janm gen poun rèchèch entè-nèg ki ka pèmèt nou dè pran konsyans dè se biten la sa, ou alòs dè òganize de rankont entè-nèg si mizik tradisyonèl nou.
Deja nan karayib la menm, sa paka ègziste, men erèzman kè i gen oun kilti oral nèg ki ka pèmèt nou dè kominike.
Se kon sa kè mwen vini aprann tou kè gen konèksyoun ant mizik tradisyonèl ayisyen yo èvè mizik gro ka, alòs kè m te di editè a oun fwa kè pate ni.
Sa se youn dòt biten pou nou pale youn dòt fwa.
M' ale
-
Widy_
Boug an mwen kon ou sav, mwen se oun tanbouye, mwen pa oun teorisyen a tanbou.
Sa mwen pe di w se kè ritm nasyonal yo pwòch dè tanbou an nou, men mwen pa kwè kè yo gen menm non an.
Pou ritm toumblak kè nou gen gwadloup, li trè pwòch dè ritm nasyonal yo men aladiferans tanbou yo pli size ou pli dezawtikile. se sèl diferans mwen ka wè.
Pou zafè senbòl fonksyoun .....etc mwen pa ase kale nan teori tanbou pou m pale ou dè sa.
Si gwadloup menm moun ka jwe tanbou la, men nou pa konn ni orijin se ritm la, ni orijin non yo e ni orijin afriken yo, se sèlman si ou se tanbouye e ou vwayaje nan peyi lafrik kè ou pe konstate de rèsanblans.
Sa mwen pe di w se kè ritm nasyonal yo pwòch dè tanbou an nou, men mwen pa kwè kè yo gen menm non an.
Pou ritm toumblak kè nou gen gwadloup, li trè pwòch dè ritm nasyonal yo men aladiferans tanbou yo pli size ou pli dezawtikile. se sèl diferans mwen ka wè.
Pou zafè senbòl fonksyoun .....etc mwen pa ase kale nan teori tanbou pou m pale ou dè sa.
Si gwadloup menm moun ka jwe tanbou la, men nou pa konn ni orijin se ritm la, ni orijin non yo e ni orijin afriken yo, se sèlman si ou se tanbouye e ou vwayaje nan peyi lafrik kè ou pe konstate de rèsanblans.